Wat doet een studentenbeleggingsclub?
De beurscrash van 7 april heeft meer invloed dan je op het eerste gezicht denkt.
Victor L. Hettema Oud-voorzitter der S.B.V. Duitenberg
In de schoolboeken staat dat obligaties een super veilige belegging zijn. Obligaties zijn een lening aan een bedrijf/overheid. Met een aandeel word je mede-eigenaar van een bedrijf. Na de looptijd krijg je jouw ingelegde bedrag van de obligatie terug. Bij een aandeel ben je afhankelijk van de beurskoers van het moment. Als het bedrijf failliet gaat, zal geprobeerd worden de obligatieleningen terug te betalen, terwijl aandeelhouders in dat geval dan hun geld volledig kwijt zijn. Hoe kunnen beleggers dan geld kwijt raken door het hebben van obligaties? We vroegen het aan Martine Hafkamp, zij is directeur en oprichter van Fintessa Vermogensbeheer.
2024 is vooralsnog niet het jaar voor obligaties. Dat kan gebeuren. Het is alleen niet voor het eerst dat obligatiebeleggers geld verliezen.
Over de afgelopen twee jaar bedroeg het verlies op ’tienjaars’ Amerikaanse staatsobligaties gemiddeld 7,6 procent per jaar. Over de afgelopen vijf jaar was het verlies gemiddeld jaarlijks 4,2 procent. We moeten tot tien jaar teruggaan om op een positief rendement uit te komen, en dan nog blijft het gemiddelde steken op een schamele 0,4 procent per jaar. ‘Is dit alles?’, zou de band Doe Maar gezongen kunnen hebben.
De Amerikaanse inflatie bedroeg over deze periode gemiddeld 2,7 procent per jaar. Van een investering van 1.000 dollar was na tien jaar in reële termen daardoor slechts 728 dollar over. Zijn obligaties wel zo’n veilige belegging als wordt gesteld in de gangbare economische theorie en de richtlijnen van de diverse toezichthouders?
In het verleden was het niet zo’n gekke gedachte. Begin jaren 80 van de vorige eeuw bereikte de rente op tienjaars Amerikaans staatspapier een historische piek van 15 procent. De Fed (Federal Reserve System, de centrale bank van de VS) trapte heel hard op de rem om de toentertijd gierende inflatie de kop in te drukken.
Vanaf dat moment begon de rente aan een daling die decennia zou aanhouden. Tot in het coronajaar 2020 om precies te zijn. Toen bereikte de tienjaars rente in de Verenigde Staten een bodem van 0,5 procent. Een daling van 15 naar 0,5 procent in een periode van bijna 40 jaar om precies te zijn.
Obligatiebeleggers beleefden in deze tijd uitstekende jaren, en dat met een risicovrije belegging. De markt voor Amerikaanse staatsobligaties is de grootste en meest liquide ter wereld en geldt als de basis voor alle andere beleggingen.
Begin dit jaar was de consensus dat het een uitstekend moment was om in obligaties te stappen. Het rendement op tienjaars Amerikaans staatspapier had vorig jaar immers zelfs even de 5 procent aangetikt. Met afnemende inflatie en een economische groeivertraging leek het een no-brainer.
Overheden lijken intussen weer in hun oude fouten te vervallen. (Te) ambitieuze uitgaven stapelen zich op, zonder dat daar dekking in de vorm van hogere belastingen tegenover staat. Dat zou kiezers immers kunnen afschrikken. In een wereld die gekenmerkt wordt door toenemende polarisatie, uitdijende staatsschulden, geopolitieke spanningen en deglobalisering wordt het steeds moeilijker de begrotingstekorten in toom te houden.
De onafhankelijkheid van centrale banken komt steeds verder onder druk te staan. Waar deze instellingen vooral bedoeld waren om de valuta waardevast te houden lijken ze, bedoeld dan wel onbedoeld, steeds vaker een instrument van geldverkwistende politici te worden. We leven in het tijdperk van fiscale dominantie. Monetair beleid wordt ondergeschikt gemaakt aan vooruitstrevende overheidsplannen.
Hoe zorg je ervoor dat een staatsschuld minder wordt? Dat kan door belastingen te verhogen. De kans daarop lijkt echter niet zo heel groot. Er kan ook in de uitgaven worden gesneden. Misschien zal dat hier en daar een beetje gebeuren, maar veel zal het niet worden. Aantrekkende economische groei kan schulden draaglijker maken, zolang die groei maar hoger is dan de rentelast. Met de uitdijende omvang van die rentelast wordt de kans daarop steeds kleiner. Tenslotte biedt inflatie een helpende hand. Door prijsstijgingen verdwijnen schulden in de loop van de tijd vanzelf.
Dat laatste is de minst pijnlijke oplossing en om die reden de meest voor de hand liggende. Het is nu allen nog de vraag hoe lang centrale banken krampachtig blijven vasthouden aan de inflatiedoelstelling van 2 procent. Natuurlijk is de ECB in de loop der jaren steeds politieker geworden en met een nieuwe president in de Verenigde Staten op komst staat ook de onafhankelijkheid van de Fed op de tocht.
Op korte termijn kunnen centrale banken de rente best wat verlagen. Maar de historisch lage rentes van enkele jaren geleden gaan we waarschijnlijk nooit meer terugzien. Een belegging in obligaties kan incidenteel nog wel een goed jaar opleveren, maar het komend decennium zal niet het gouden tijdperk van obligaties worden.